मृत्युनंतरचं जीवन  

                                                   -रश्मी घटवाई 

                

 अमेरिकेतल्या एका मेडिकल कॉलेजला संलग्न हॉस्पिटलमध्ये लेबॉरेटरी टेक्नीशियन म्हणून कॅथरीन काम करत होती.कॅथरीनला अंधाराची , पाण्याची, विमानात बसण्याची, औषधाच्या गोळ्या गिळताना आपला  श्वास  घुसमटेल, याची अतोनात भीती वाटायची...पुलावरून ती कार चालवत जात असताना तो पूल  कोसळल्याचं, तिची कार पाण्यात कोसळून त्यात अडकलेली ती कारसह पाण्यात बुडत असल्याचं अशी  भीतीदायक,विचित्र स्वप्नं तिला सतत पडत. तिच्या वडिलांना दारूचं व्यसन होतं,मुलीवर त्याचं  जराही प्रेम नव्हतं.तिची आई एकाएकी, कासवानं अंग आक्रसून कवचात शिरावं,तसं  वडिलांच्या दारू पिण्याच्या व्यसनाला कंटाळून, कुटुम्बापासून, सांसारिक जबाबदारीपासून भावनिकरीत्या अलिप्त होउन  बसली होती.भयगंडानं ग्रस्त कॅथरीनला हॉस्पिटलमधल्या एडवर्ड या डॉक्टरनी डॉ.ब्रायन वाईस यांच्याकडेच उपचारांसाठी जाण्याविषयी  सांगितलं होतं. चिंता,भयगंडानं ग्रासलेली  २७ वर्षीय कॅथरीन(Catherine), १९८० सालीं Dr.Brian Weiss -डॉ.ब्रायन वाईस यांच्याकडे उपचार घेण्यासाठी आली. 

 

 डॉ.ब्रायन वाईस  हे कोलंबिया  युनिव्हर्सिटी , न्यूयार्क मधून  १९६६ सालीं ग्राज्युएट झाले होते.नंतर येल युनिव्हर्सिटी स्कूल ऑफ मेडीसिन मधून एम्.डी.सायकीयाट्री झाले.रेसीडंसी तिथेच केली. त्यानंतर युनिव्हर्सिटी ऑफ पिट्सबर्ग मध्ये,नंतर मेडिकल स्कूल ,युनिव्हर्सिटी ऑफ मायामी,फ्लोरिडा मध्ये सायकीयाट्री विषयाचे असोसिएट प्रोफेसर म्हणून आणि नंतर युनिव्हर्सिटीशी संलग्न तिथल्या एका मोठ्या हॉस्पिटल मध्ये सायकीयाट्री विभागाचे प्रमुख म्हणून त्यांनी कार्य केलं.त्यांचे तोपर्यंत ३७ सायंटिफिक पेपर्स प्रसिद्ध झाले होते.

डॉ.ब्रायन वाईस यांनी कॅथरीन(Catherine) ला १८ महीने औषधोपचार दिले,पण त्यानं काही फायदा होईना.अखेरीस भयगंडामागे तिच्या लहानपणी  घडलेल्या घटना कारणीभूत असाव्यात,म्हणून संमोहन देऊन त्याचा इलाज करण्याचं त्यांनी ठरवलं .मानवी मनात प्रचंड मोठी सुप्त शक्ति दडलेली आहे.ती आपल्यासारख्या  सर्वसामान्य लोकांच्या आकलन शक्तीच्या पलिकडली आहे.त्यांनी कॅथरीन(Catherine) ला संमोहन दिल्यावर ती या जन्मातल्याच नव्हेत,तर मागच्या अनेक जन्मातल्या आठवणी सांगू लागली. सुमारे पाच महीने चाललेल्या त्यांनी विकसित केलेल्या या थेरपी मुळे केथरीनचच नव्हे,तर डॉ.ब्रायन वाईस यांचं पण आयुष्य बदललं. या सर्वाची सुरसकथा  डॉ.ब्रायन वाईस यांनी "Many Lives Many Masters"  या  पुस्तकातून सांगितली आहे. प्रत्येकानं आवर्जून वाचलच पाहिजे असं हे पुस्तक आहे.

एका कॉन्फ़रन्ससाठी कॅथरीन आणि हॉस्पिटल मधले डॉक्टर स्टुअर्ट गेले असताना त्या शहरातल्या इजिप्शियन कलावस्तू-पुराणवस्तू संग्रहालयात गेल्यावर ,गाईड सांगत असलेली माहिती  चुकीची असल्याचं सांगून,एव्हढया लोकांसमोर त्या वस्तूंबद्दलची अचूक माहिती कॅथरीननं घडाघडा सांगितली होती.

डॉ.ब्रायन वाईस यांनी संमोहित केल्यावर कॅथरीन आपल्या लहानपणीच्या घटना सांगू लागली.ती पाच वर्षाची असताना तिला कुणीतरी स्विमिंग पूल मध्ये  पोहोण्यासाठी ढकलून दिले होते.तेव्हा नाका-तोंडात पाणी जाऊन ती गुदमरली  होती.संमोहित अवस्थेत तो प्रसंग सांगत असतानाही ती तश्शीच गुदमरली होती, श्वास घेण्यासाठी तडफडत होती,अगदी तश्शीच ,जशी तेंव्हा श्वास घेण्यासाठी तडफडत होती. ती तीन वर्षांची असताना, दारू पिऊन तर्र झालेल्या वडिलांनी  अंधारात  तिच्या खोलीत येउन तिच्याशी घाणेरडे चाळे केले होते,हे  सांगत असताना पंचवीस वर्षांनंतर कॅथरीन स्फून्दून-स्फून्दून रडत होती .वडिलांनी प्यालेल्या दारूचा उग्र वास तिला त्या क्षणीही जाणवत होता.

आता ज्याची -ज्याची भीती वाटते ,ती भीती का,कधी  निर्माण झाली,त्या काळात जा,म्हणून डॉ.ब्रायन वाईस यांनी संमोहित अवस्थेत तिला आज्ञा करताच ती सांगू लागली:" हे ख्रिस्त-पूर्व १८६३ वर्ष आहे.माझं नाव आरोंडा (Aaronda) आहे.मी १८ वर्षाची आहे....आता मी २५  वर्षाची आहे,माझी मुलगी आहे,तिचं नाव क्लिस्त्रा (Clistra )आहे...ती आताची रेचल आहे...(रेचल  ही कॅथरीनची भाची होती,तिच्याशी तिचं खूप जीवा-भावाचं नातं होतं.)गावात  पूर आलाय...जोरजोरात लाटा धड़कताहेत,त्यात झाडं उन्मळून पडताहेत, पळून जायला वावच नाहीये.पाणी अगदी थंडगार आहे...मला माझ्या बाळाला वाचवायचंय...मी  आता बुडतेय...खारं पाणी माझ्या नाका-तोंडात  जातंय, मला श्वास घेता येत नाहीये,मी गुदमरतेय,माझं बाळ माझ्या हातातून निसटून गेलय ..."हे सांगताना कॅथरीन श्वास घ्यायला तडफडत होती.तडफडत असताना अचानक तिचं शरीर शिथिल झालं , तिला श्वास नीट घेता येऊ लागला.   "I see clouds...माझं बाळ,माझे इतर परिचित गाववाले सारे माझ्या समवेत आहेत." ती सांगू लागली.तिची ती जीवनलीला समाप्त झाली होती.
  कॅथरीननं तिच्या  तब्बल ८६ पूर्व-जन्मांबद्दलची सम्पूर्ण माहिती,त्यांतले प्रसंग सांगितले. अनेक  जन्मांमध्ये मृत्यु येत  असताना नेमकं काय घडलं, मृत्युनंतर काय घडलं,हे तिनं इत्यंभूत, सविस्तर सांगितलं.त्या सर्व जन्मांची कहाणी डॉ.ब्रायन वाईस यांनी "Many Lives Many Masters"  या  पुस्तकातून सांगितली आहे. 

 

"I just feel the peace.It's a time of comfort.The soul finds peace here. You leave all the bodily pains behind you.Your soul is peaceful and serene.It's a wonderful feeling,like,the sun  is always shining on you.The light is so brilliant ! Everything  comes from the light! Energy comes from the light! Our soul immediately goes there.It's like a magnetic force that we are attracted to.It's like a power source.It knows how to heal.It has many colours ....

"We choose when we will come into our physical state and when we will leave.We know when we have accomlished what we were  sent down here to accomlish.We know when the time is up,for you know that you can get nothing more out of this lifetime.When you have had the time to rest and to re-energize your soul,you are allowed  to choose your re-entry back into the physical state.Life is endless,so we never die;we were never really born.We just pass through different phases.Humans have many dimensions. But time is not as we see time,but rather in lessons that are learned."

"To be in the physical state is abnormal ! When you are in spiritual state,that is natural to you." भगवदगीतेतलंच तत्वज्ञान कॅथरीन सांगते...By knowledge we approach God,,,of what use are material possessions,or power?...

"There are different levels of learning.We must learn them in the flesh.We must feel the pain...When you are a  spirit you feel no pain.

"We have debts that must be paid...There are seven planes, through which we must pass before we are returned.You must learn to overcome greed.If you donot,when you return ,you will have to carry that trait as well as another one in your next life." कॅथरीननं त्यात सांगितले आहे.गम्मत म्हणजे,भगवदगीतेतलंच तत्वज्ञान तिला स्पिरीटसनी म्हणजे आत्म्यांनी सांगितलंय.कॅथरीननं त्या संमोहित अवस्थेत  जे काही सांगितलंय,ते अर्थातच भगवद्गीतेत भगवंतांनी फार तपशीलवार सांगितलेलं आहे.श्री .अरबिंदो घोष यांच्या द सायकिक बीइंग (The Psychic Being: Soul,Its Nature,Mission and Evolution) ह्या पुस्तकातही आत्मा,त्याचं स्वरूप,त्याचं या जगात येण्याचं नी इथून जाण्याचं प्रयोजन ह्या सगळ्या विषयावर फार सुंदर विवेचन आहे.  

..

डॉ.इयान स्टीवेनसन हे युनिव्हर्सिटी ऑफ व्हर्जिनिया मध्ये   सायकीयाट्री चे प्रोफ़ेसर होते.त्यांनी २ हजार पेक्षा अधिक मुलांचे पुनर्जन्माच्या,आधीच्या जन्मातल्या आठवणी तसेच अनुभव गोळा केले होते.त्या अनेक मुलांना सद्य जन्मात ज्या भाषेचा परिचय झालेला नव्हता,त्या भाषाही बोलता येत होत्या. (Xenoglossy ).त्यांचे या विषयावरचे शोध-प्रबंध फार महत्वाचे मानले जातात.  

अलीकडे  आपल्याकडे टीव्हीवर रिअलिटी शो मध्ये.सम्मोहनाद्वारे गतजन्मींच्या स्मृति जागविण्याचे प्रकार सुरू झाले होते. डॉ.ब्रायन वाईस यांनी सम्मोहनाद्वारे  ज्या प्रकारे पेशंटच्या गतजन्मींच्या स्मृति जागवून त्यांच्यावर उपचार केले,त्या सदृश्य हा प्रकार  असल्याचे  कळते.  सम्मोहनाद्वारे एखाद्या व्यक्तीच्या मनात असलेली भीती घालवून टाकणे, एखाद्याचा गेलेला आत्मविश्वास जागविणे सहज शक्य आहे.सम्मोहनाद्वारे मानसिक भीती,भयगंड यांवर उपचार करणारे हरियाणातल्या हिसार इथले , डॉ.नरिंदर खेतरपाल(Dr.N.K.Khetarpaul) हे प्रसिद्ध सायकीयाट्रीस्ट आहेत. सम्मोहनाद्वारे उपचार याबद्दल ,टीव्हीवर रिअलिटी शो मध्ये.सम्मोहनाद्वारे गतजन्मींच्या स्मृति जागविण्याचे  जे प्रकार  चालले आहेत त्याबद्दल  त्यांच्याशी फोनवर सुमारे तासभर विस्तृत बातचीत केली. (त्यांची वेबसाइटwww.khetarpaul.com ईमेल khetarpaul@gmail.com

 

"मै १९७१ से हिप्नोसिस कर  रहा हूँ.The first public demonstration of hypnosis I gave as a medical student in 1972 before science society forum headed by then Professor Dr G.S. Shekhon of PGIMS Rohtak. Since then I have been practising hynosis on friends and patients for treatment.It is an effective tool to treat some patients with psychological and psychosomatic problems like insomnia, anxiety, phobias, hysteria, bed wetting, headache, back ache, peptic ulcers, ulcerative colitis, migraines, obsessions, menstrual problems, dental extractions, painless child birth, behaviour problems, addictions and many varied symptoms that are grouped under psychosomatic problems."  ते  सांगतात. 

"Regression to previous life ,थोडक्यात एखाद्या व्यक्तीच्या पूर्वजन्मांच्या  स्मृतीजागविणे-ह्याचा कुठला prooved  data  नाहीये.त्याला शास्त्रोक्त आधार नाहीये.मी स्वत: कधीच convinced झालो नाहीये.  some people who practice hypnosis, glorify it because they make money out of it. The cons are not brought forward due to selfish reasons too.  It is time consuming and not possible on 100 % patients. माझा ह्यावर  विश्वास

 नाहीये,त्यावर मला वेळही वाया घालवायचा नाहीये.  Lately I have started using narco test ( Injection thiopentone) for the same purpose to save time with good success ."  ते  सांगतात.

" सम्मोहनाद्वारे पेशंटला पाच वर्षाचा, दोन वर्षाचा,अगदी सहा महिन्याचे तान्हे बाळ ह्या स्थिति पर्यंतही  नेता येतं.त्या वयाला साजेसं वर्तन, उदाहरणार्थ अंगठा चोखणे -  ही पेशंट करू लागतो.काहींना जन्माच्या वेळेचीही  आठवण  आहे. मात्र लाइफ फॉर्म कधी झाली,ह्याबद्दल ते सांगू शकले नाहीत.समजा कुणी लहानपणी लैंगिक शोषण अनुभवलं असेल,मनावर आघात झालेला असेल,तर  सम्मोहनाद्वारे कोन्शस  लेव्हल वर त्या व्यक्तीला ट्रीट केलं जातं.अगदी एकाच सब्जेक्टला ( व्यक्तीला )वेगवेगल्या  वेळी सम्मोहित केलं,तर तो सांगत असेल ते वेगवेगलं असतं.एखाद्या लहान मुलाला समजा मी सम्मोहित केलं,तर आपल्या लहानपणच्या अनुभवाबद्दल तो आता  सांगेल,ते वेगलं असेल,नी पंधरा वर्षांनी सांगेल ते वेगलं असेल.कारण ते त्याच्या त्या त्या वयाच्या,वेलेच्या कोन्शसनेस  ला अफेक्ट करेल.सम्मोहन सर्वांवरच परिणामकारक राहील असे नाही.लहान मुले ,गर्भवती स्त्रिया यांच्यावर परिणामकारक होवू शकेल,मात्र mentally ill ,dull  लोक,पागल यांच्यावर परिणामकारक होवू  शकणार नाही.regression च्या म्हणजे deep stage  मध्ये तर फार थोडेच लोक जावू शकतात. सम्मोहनाद्वारे जे सांगितलं जातं,त्यावर कोन्शस माईंड तसच विचार करतं.मात्र ट्रान्स मध्ये,deep stage  मध्ये सुद्धा कोणी कुणा कडून  चोरी,रेप वगैरे चूक कामे  करवू शकत नाही. conscious  mind गलत काम नाही कर सकता."ते सांगतात.

मध्यंतरी जणू सम्मोहित करून एका वयस्कर बाईंच्या अंगावरचे सोन्याचे दागिने त्यांनी स्वत: काढून  भामट्यांच्या स्वाधीन केल्याची घटना दिल्लीत घडली होती.ते कसे ,ह्यावर डॉ.खेतरपाल म्हणतात की जर कुणी ब्रेनवाश केला असेल,तरच हे संभव आहे.चोरी,bomb ठेवणे,आतंकवाद हे सर्व ब्रेनवाश केला असेल तरच शक्य आहे.अन्यथा सम्मोहनाद्वारे कुणी चूक कामे  करवू शकत नाही.

सध्या टीव्हीवर रिअलिटी शो मध्ये, सम्मोहनाद्वारे गतजन्मींच्या स्मृति जागविण्याचे  जे प्रकार  चालले आहेत ,त्यातून भोंदुगिरिचे,अंधश्रद्धा बोकाळण्याचे प्रकार ही घडतील,त्यातून psychological प्रोब्लेम्स पण उद्भवू शकतील असं त्यांना वाटतं."एखादा डॉ कडे जातो, डॉ.त्याला म्हणतो,ये दवाई खाईये,आप ठीक हो जाएँगे.,त्याला ठीक वाटतं.तसलंच काहीसं हे आहे.ह्याला  Placebo treatment म्हणतात. Placebo treatment म्हणजे ज्यात प्रत्यक्ष औषध दिलेलंच नसतं ,दुसराच एखादा पदार्थ उदाहरणार्थ कैल्सियम पावडर,glucose वगैरे असलं,तरीही रुग्नाची श्रद्धा असते,की डॉ.नी दिलेलं हे औषध घेवून मी बरा होणार, आणि तो बरा होतोही. औषध बाजारात येण्यापूर्वी medicine  trials मध्ये दोन  सारख्या  कैप्सूल्स मध्ये, एकात औषध नी दुसरयात  अशा पद्धतीने दुसराच एखादा पदार्थ घालून टेस्ट केलं जातं.स्वीडन मध्ये स्टडी झालीये की होमियोपाथी अशी वेगळी म्हणून काही नसतेच,पेशंट Placebo treatment  मुळे   बरा होतो."ते सांगतात.

नार्को टेस्टचा वेगवेगल्या गुन्ह्यान् मध्ये सापडलेल्या गुन्हेगारानकडून सत्य बाहेर काढण्यासाठी   कसा वापर होतो   हे सांगताना ते म्हणतात की नार्को चे इंजेक्शन दिल्यावर "conscious  mind  सो जाता है. subconscious  level   पर  संकोच ख़त्म होता है.जरूरी नाही है कि व्यक्ति सच ही बताएगा. "  

 

एक मात्र खरं,की गतजन्मींच्या  स्मृती कुणाला जागवता आल्याही,तरी सध्याचं  आजूबाजुचं चित्रच इतका गोंधळ माजवणारं आहे,की ह्याच जन्मी आहे तेव्हढे पुरेसे नाही का,त्यात आणखी गतजन्मींच्या कटू आठवणी कशाला,  असे वाटावे!

rashmighatwai12@gmail.com